پوشش بانوان مکران

علاقه زنان مکران زمین به لباس های سنتی خود موجب شده هنر سوزن دوزی و عرضه لباس های سنتی در شرق هرمزگان همچنان پابرجا باشد. تاریخچه دقیقی از سوزن دوزی موجود نیست اما در آثاری که از این خطه کشف شده روی سفال هایی که قدمت آنها به هزاره پنجم و ششم قبل از میلاد بر می گردد نشان از نقش هایی می دهد که مشابه اشکال هندسی روی لباس زنان بلوچی است. اعتبار و جذابیت این هنر زمانی بیشتر شد که پژوهشگران نقش های سوزن دوزی لباس های بلوچ را با نقوش سنگ نگاره های قبل از تاریخ مشابه یافتند.

هنر سوزن دوزی لباس زنان بلوچ آنقدر محبوب و قابل انعطاف می باشد که در مناطق دیگر ایران نیز، طراحان مد و لباس، برای طراحی و دوخت لباس های مختلف از این هنر رازآلود الهام گرفته اند.

رنگ هایی که در سوزن‌دوزی استفاده می شود شامل رنگ های آبی، سبز، سیاه، نارنجی، جگری تیره و شنگرف یا سرخ روشن و سفید می باشد. ترکیب رنگ ها در هنر سوزن‌دوزی بسیار اهمیت دارد و نباید جابه جا شوند.

رنگ ها در سوزن دوزی به سه شکل تک رنگ که فقط سفید یا سیاه یا قهوه ای است، دو رنگ که در آن از رنگ قرمز به همراه قهوه ای استفاده می شود و هفت رنگ شامل رنگ های زرد، سفید، قهوه ای، آبی، مشکی، سبز می باشد. در ترکیب هفت رنگ از شش رنگ استفاده می شود اما در میان بانوان بلوچ به هفت رنگ مرسوم است. زنان مسن تر رنگ های تیره و زنان جوان از رنگ های روشن در لباس خود استفاده میکنند.

اگرچه لباس سنتی مکران شرقی و غربی در طی گذشت زمان، تغییرات مختصری داشته اما این تغییرات به صورت کلی و پایه ای نبوده و در فرم و نقش های سوزن دوزی اتفاق محسوسی رخ نداده است. هدف از این تغییرات عمدتا زیبایی و جذابیت بیشتر بوده، در غیر این صورت اگر با فرهنگ مردم بلوچ منافات داشته باشد به سرعت منسوخ می شود.

سوزن دوزی مختص مردم بلوچستان می باشد و در همه دنیا این هنر اصیل را به نام زنان این منطقه می شناسند

لباس بلوچی هم برای مردان و هم برای زنان مورد استفاده قرار می گیرد. لباس مردان بلوچی شامل مسر، گنج پراک، پاک، کلاه سوپی، کوش، چکن‌دوز، لنگ، دوبنده، جامگ، پاجامک، شال، کرو، سرین‌بند، سواس و پوزا می باشد که مختصر در مورد هرکدام توضیحی ارائه می کنیم.

مسر، دستمال سری است که مشابه عمامه بسته می شود.گنج پراک همان زیر پیراهن است که توسط مردان بلوچ استفاده می شود.پاک، عمامه ای به صورت گرد است که بر سر بسته می شود.به عرقچینی که در مسجد هنگام عبادت روی سر قرار می دهند، کلاه سوپی گفته می شود.کوش،کفش چرمی است که در بین زنان و مردان مشترک است.چکن‌دوز کلاهی است که به وسیله دست دوخته میشود و افراد متمول به سر میگذارند.لنگ، پارچه ای است که دور گردن می آویزند.دوبنده، نوعی پاافزار است که از پوست گاو دوخته میشود.به پیراهن مردانه بلند گشاد جامگ گفته می شود.پاجامگ نیز شلواری گشاد و چین دار بلوچی است.شال، کتی از جنس پشم است که در فصل سرما به تن می کنند.کرو، جورابی پشمی مخصوص هوای سرد و زمستان می باشد. که زنان و مردان بلوچ به هنگام سرما میپوشند.سرین‌بند کمربندی از پارچه است که برای شلوار می بندند.سواس و پوزا به کفشی که از برگ خرمای وحشی درست می شود می گویند که در بین زنان و مردم بلوچ مشترک است.

لباس مردان بلوچی ساده و بدون طرح با رنگهای ساده می باشد، اما لباس زنان از رنگهای متنوع‌تر و نقش و نگارهای زیبا دوخته شده که استفاده از رنگ های شاد نشان دهنده حس زیبایی شناسی و هنردوست بودن مردم این دیار دارد.

بخش های مختلف لباس زنان شامل موارد زیر می باشد:

جامگ، پیراهن گشاد زنانه است.پاجامگ، شلوار گشاد و چین داری است که زنان به پا می کنند.به روسری که از چارقد بلندتر است، سریگ گفته می شود.تکو، چارقد زنان است.کوش، به کفش چرمی گفته می شود.

همچنین زیورآلاتی مانند کیگ، کید، گوشواره، پولوه، پولک، پور یا سینه ریز، مزبری و سربند در پوشش زنان بلوچی نمایان است.

همانطور که توضیح داده شد بسیاری از مواردی که در بالا نام برده شد مانند، کوش، سواس و پوزا، جامگ و پاجامک و سایر آنها بین زنان و مردان مشترک است و با طرح و رنگی که در تهیه آنها به کار رفته است، از یکدیگر متفاوت شده اند.

شاید از نگاه شخصی که از شهر دیگری به این دیار می آید و یا با لباس سنتی بلوچ آشنایی نداشته باشد، همه لباس هایی که آنها به تن کرده اند یکسان باشد، اما اینطور نیست. شکل و فرم لباس، نحوه دوخت لباس و مخصوصا شلوار، نشان دهنده شهرهای مختلف استان سیستان و بلوچستان و شرق هرمزگان است.

+ نوشته شده در سه شنبه یازدهم مهر ۱۴۰۲ ساعت 7:56 توسط کاظم گلخنی  |