خارخاسک

تجارت خارجی در قرن شانزدهم میلادی نخست در بنادر ایران مانند جاسک و بندرعباس آغاز شد. با مرگ شاه‌عباس‌اول و فعالیت هلندی‌ها، تجارت انگلیسی‌ها در بندرعباس به‌تدریج رو به زوال نهاد. به‌مرور، ایک به تجارت در بصره توجه کرد و در سال 1640م/1048ق، به ﺗﺄسیس دفتر تجاری در بصره موفق شد؛ تاآنجاکه پس از بندرعباس، بصره دومین بندر فعال منطقه به شمار می‌رفتدر اواسط قرن هجدهم میلادی و با قتل نادرشاه، بندرعباس و نواحی ساحلی آن تحت‌نفوذ و تسلط قوای مختلفی قرار گرفت و خان‌ها و رؤسای طوایف محلی با استفاده از کشمکش قدرت جانشینان نادرشاه، بار دیگر مجال خودنمایی یافتند و برای تسلط بر بندرعباس و نواحی مجاور آن، رقابتی سخت را با یکدیگر در پیش گرفتند؛ اما با اندکی احتیاط باید گفت که صرف وجود ناامنی در بندرعباس و مناطق پیرامونی آن علت تام و کافی برای عمل انتقال و انتخاب محل دیگر نیست؛ چون ناامنی در آن مقطع به‌صورت فراگیر در مناطق داخلی ایران و به‌ویژه در سواحل خلیج‌فارس وجود داشت.به‌نظر می‌رسد که اراﺋﮥ نظرهای مختلف ازسوی مقامات و ﻣﺄموران کمپانی برای یافتن قلمروهای جدید در خلیج‌فارس عامل دیگری بود که به شکل‌گیری سیاست جدید ازسوی کمپانی هند شرقی انگلستان در منطقه منجر شد. ازاین‌رو نخستین نشانه‌های جابه‌جایی کانون تجارتی خلیج‌فارس از بندرعباس به بصره در این دوره به چشم می‌خورد. این تغییر کانون تجارت و انتقال دفتر نمایندگی کمپانی‌ها را از بندرعباس به سایر مناطق، ازجمله بصره در سال 1763م/1177ق، آغاز روند سیاسی‌شدن حضور بریتانیا در خلیج‌فارس می‌دانند (امین، 1370: 106). ازاین‌پس کمپانی انگلیسی در حوادث منطقه نقش بسیار مهمی ایفا کرد که علت اساسی این اقدامات و ایفای نقش جدید، از منافع کمپانی در خلیج‌فارس و از, ...ادامه مطلب