خارخاسک

خارخاسک ...ادامه مطلب

در دوران حکومت شاهان غزنوی بازرگانان مقدار زیادی از سرمایه خود را نه‌تنها از سود معاملات گذشته جمع می‌کردند، بلکه از درآمدهای حاصل از زمینی که از آن سودها به‌دست آورده بودند یا از املاک محتشمانی که مایل بودند از طریق پیمان‌نامه‌های گوناگون شرکت واگذاری سرمایه حاصل از درآمد املاکشان را به‌کار اندازند و نیز از عایدات دولت که در اداره این محتشمان بود، جلب سرمایه می‌کردند؛ خواه هنگامی که برای خزانه تجارت می‌کردند، خواه به‌عنوان سود جنبی جمع و مالیات کشاورزان به معنی وسیع آن که شامل برزگران، باغداران، دامپروران و صیادان می‌شد، همراه با کارگران معادن، کارگاه‌های جولاهی و فرشبافی و صاحبان حرفه که به آنها پیشه‌وران نیز می‌گفتند، متاع و کالاها را تولید می‌کردند.یک بخش از کالاها را مولدان در روستاها و شهرها و با اشتغال زنان و مردان در قدم نخست برای مصرف شخصی و مازاد آن را به‌صورت کالا، برای مبادله به بازار عرضه می‌کردند. گرچه اقتصاد عمدتا به شکل طبیعی و خود مصرفی بود، موانعی برای مبادله و تولید کالا نیز وجود نداشت. بنا بر مساعد بودن شرایط طبیعی یا سنت ویژه تولید کالای مشخص، نواحی مختلف یک کشور یا کشورهای مختلف در رشته تولید این یا آن کالا شهرت می‌یافتند و این امر سبب مبادله و بازرگانی وسیع‌تری در بین شهرها و کشورها می‌شد. راه‌های بازرگانی، خشکه و بحار را دربر می‌گرفت و در خراسان پیش از مغول راه ابریشم که پکن را به بغداد وصل می‌کرد، مهم‌ترین راه بازرگانی محسوب می‌شد. از روایات و اشارات متعددی که در ادبیات کلاسیک منثور و منظوم فارسی دری در این رابطه به‌عمل آمده، می‌توان فهمید که لعل بدخشانی، فلفل هندی، گوگرد فارس، مشک تبتی، کاسه چینی، عقیق یمنی، ادیم و چرم طائف، شکر مصر و خوزستان، کاغذ خارخاسک ...ادامه مطلب

تارم و تزرج در مواجه با قدرت های محلی در دورانی که ملوک هرمز بر نواحی ساحلی هرمزگان فعلی و نواحی ساحلی آن سوی خلیج فارس حکمرانی می کردند به قلمروهای دور از دریای خود بیرونات می گفتند ضمن اینکه دو شهر در قلمرو ملوک بسیار اهمیت داشت اول بندر مسقط در عمان امروزی تا جاییکه فرزندان ارشد ملوک که ولی عهد می شدند به عنوان حاکم در مسقط مستقر شده و دوم قلعه تزرج که بسیار در زمینه برقراری امنیت اهمیت داشت و مهمترین و مقتدرترین ها را برای حکومت به این قلعه اعزام می کردند این قلعه به همراه قلعه تارم چنان اهمیتی در تجارت پس کرانه داشت که همه ی قدرت های محلی به آن چشم طمع داشتند مستوفی درشرح بیرونات (شامل قلاع و سرزمین های تابع ملوک هرمز که عمدتا در شرق و شمال استان هرمزگان امروزی قرار داشتند) مینویسد: در سواحل ایران امتداد قلمرو هورموز به آبادی تزرگ در ۷۰ (احتمالا ۱۷۰۰) کیلومتری دریا میرسید که توقفگاه کاروانهایی بود که از هورموز به سمت شیراز یا کرمان در حرکت بودند. در منازعه قدرت بین دوبرادر یعنی تورانشاه و امیر سیف‌الدین بر سر پادشاهی هرموز همراهان امیر سیف‌الدین مصلحت رادر این دیدند که او سلطنت برادر را به رسمیت بشناسد و خود در قلعه تزرگ یکی از قلاع نواحی پس کرانه ای در مسیر هورموز به شیراز که نسبت به قلاع دیگر از آب وهوای بهتری برخوردار بود ساکن شود و پادشاه سیف‌الدین در قلعه تزرگ خرید و دم در کشید و تقبل فرمود که نسبت به برادر اکبر انواع دوستداری وخدمتگذاری به جای آورد. دکتر محمد باقر وثوقی درتاریخ ملوک هورموز مینویسد: درمسیر هرموز به طرف فارس ناحیه ای به نام تارم وآبادی شمالی اش تزرگ را میتوان مناطق مرزی هرموز به شمار آورد. این جاده باستانی دراین منطقه به سه بخش تقسیم میشد که ا خارخاسک ...ادامه مطلب

بنادر جنوبی در دوره ساسانیوقتی سلسلهٔ ساسانی در ایران جانشین سلسلهٔ اشکانی شد، اردشیر تصمیم گرفت که دولت هخامنشی را که پیش از حملهٔ اسکندر در ایران حکومت می‌کرد احیا کند. وی برای خود سلسلهٔ نسبی ساخت که به سلاطین هخامنشی می‌رسید، و اراده کرد که در ایالات شاهنشاهی او فقط لهجه‌ای را به کار برند که کم‌تر با زبان‌های خارجی مخلوط شده باشد. اردشیر چنین طرح ریخته بود که کشورهایی را که سابقاً در دست هخامنشی‌ها بود و اکنون قسمتی از آن را مردم «یوچه» (زردپوستان شرقی) در مشرق و قسمت دیگر را رومی‌ها در مغرب تصاحب کرده بودند از آن‌ها پس بگیرد.نخستین عامل در توسعهٔ اقتصادی ساسانیان تسلط بر خلیج‌فارس بود. به این منظور از زمان اردشیر یکم به بعد چندین بندر در دو سوی خلیج‌فارس احداث‌شده بود.در دوره ساسانی تجارت دریایی و امنیت سواحل کشور بیشتر شدبحرین به دست اردشیر یکم فتح شد و یمن در سال ۵۷۰ میلادی توسط خسرو یکم تسخیر شد.نیروی دریایی ساسانیان از آغاز و هنگام فتح ساحل غربی خلیج‌فارس توسط اردشیر یکم مؤثر واقع شد. تسلط بر خلیج‌فارس ازلحاظ اقتصادی، ازنظر پاک‌سازی آن از دزدان دریایی، جلوگیری از دست‌اندازی‌ها و تجاوزات رومیان و نیز مهار عشایر عرب برای ساسانیان یک ضرورت نظامی شمرده می‌شد. بنا به گزارش طبری هر کشتی ایران قادر به حمل صد مرد بود.بحریهٔ ایران در زمان ساسانیان در خلیج‌فارس بسیار توانا بوده است و ظاهراً تواناترین نیروهای دریایی آن زمان به شمار می‌رفته و مؤسس آن را اردشیر بابکان باید دانست. زیرا که نوشته‌اند وی تازیان قبیلهٔ «اَزْد» را در دریای عمان به کشتیرانی گماشت و ازاین‌قرار ناوگان ایران در زمان اردشیر بابکان تأسیس‌شده است.همهٔ سواحل جنوبی خلیج‌فارس و جزایر آن جزو قلمرو شاهنشاهان س خارخاسک ...ادامه مطلب

علاقه زنان مکران زمین به لباس های سنتی خود موجب شده هنر سوزن دوزی و عرضه لباس های سنتی در شرق هرمزگان همچنان پابرجا باشد. تاریخچه دقیقی از سوزن دوزی موجود نیست اما در آثاری که از این خطه کشف شده روی سفال هایی که قدمت آنها به هزاره پنجم و ششم قبل از میلاد بر می گردد نشان از نقش هایی می دهد که مشابه اشکال هندسی روی لباس زنان بلوچی است. اعتبار و جذابیت این هنر زمانی بیشتر شد که پژوهشگران نقش های سوزن دوزی لباس های بلوچ را با نقوش سنگ نگاره های قبل از تاریخ مشابه یافتند.هنر سوزن دوزی لباس زنان بلوچ آنقدر محبوب و قابل انعطاف می باشد که در مناطق دیگر ایران نیز، طراحان مد و لباس، برای طراحی و دوخت لباس های مختلف از این هنر رازآلود الهام گرفته اند.رنگ هایی که در سوزن‌دوزی استفاده می شود شامل رنگ های آبی، سبز، سیاه، نارنجی، جگری تیره و شنگرف یا سرخ روشن و سفید می باشد. ترکیب رنگ ها در هنر سوزن‌دوزی بسیار اهمیت دارد و نباید جابه جا شوند.رنگ ها در سوزن دوزی به سه شکل تک رنگ که فقط سفید یا سیاه یا قهوه ای است، دو رنگ که در آن از رنگ قرمز به همراه قهوه ای استفاده می شود و هفت رنگ شامل رنگ های زرد، سفید، قهوه ای، آبی، مشکی، سبز می باشد. در ترکیب هفت رنگ از شش رنگ استفاده می شود اما در میان بانوان بلوچ به هفت رنگ مرسوم است. زنان مسن تر رنگ های تیره و زنان جوان از رنگ های روشن در لباس خود استفاده میکنند.اگرچه لباس سنتی مکران شرقی و غربی در طی گذشت زمان، تغییرات مختصری داشته اما این تغییرات به صورت کلی و پایه ای نبوده و در فرم و نقش های سوزن دوزی اتفاق محسوسی رخ نداده است. هدف از این تغییرات عمدتا زیبایی و جذابیت بیشتر بوده، در غیر این صورت اگر با فرهنگ مردم بلوچ منافات داشته باشد به سرعت خارخاسک ...ادامه مطلب

رابطه اجتماعی مردم یزد و هرمزگان در دوران معاصر ارتباط بین اقوام و جوامع ایران زمین از دیرباز عمدتا بر پایه حسن همجواری ادامه داشته و در این زمینه ارتباط بین مردم هرمزگان با اهالی یزد نیز از این قاعده خارج نبوده است در یک نگاه گذرا و بدور از تفحص تخصصی تاریخی حضور گسترده یزدی ها در هرمزگان به اواسط دهه چهل شمسی باز می گردد. در این سالها روحانیون یزدی برای جمع آوری وجوهات شامل خمس و زکات راهی این استان جنوبی شدند. با این حضور مذهبی و مشاهده مساعد بودن شرایط کار برخی از نانواهای یزدی نیز راهی بندرعباس شده و در این شهر مشغول بکار شدند. البته باید متذکر شد که یزد یک استان کویری و از لحاظ منابع درآمدی در آن سالها محدودیت داشت از این رو بسیاری از کشاورزان و صنعتگران و اصناف مختلف یزد برای زندگی بهتر راهی دیگر استان ها شده و مشغول کار و فعالیت می شدند. به همین دلیل کشاورزان یزدی نیز در همان سالها راهی برخی مناطق هرمزگان از جمله رودان، حاجی آباد و یا ایسین شده و با اجاره زمین های کشاورزی مشغول کار شدند. در ابتدای دهه پنجاه شمسی برخی از مدیران دولتی اهل یزد شاغل در بندرعباس تسهیلاتی در زمینه اشتغال و مهاجرت بیشتر یزدی ها فراهم کردند به حدی که به ازای ایجاد نانوایی جواز فعالیت بقالی نیز به آنها داده می شد تا به قول امروزی ها جنس مشتری جور شود و اهالی محلات نیازی به حضور روزانه در بازار نداشته باشند در مقابل این مهاجرت قابل ملاحظه حضور بندری ها در آن سالها در یزد کمرنگ تر بود و بجز ارتباطات فامیلی که با ازدواج میسر شده بود تردد چندانی به جز سفر معدود قشر مرفه هرمزگانی که شیفته ییلاق شیرکوه یزد بودند دیده نمی شد. این رویه تا ابتدای دهه هفتاد شمسی به صورت یک طرفه ادامه خارخاسک ...ادامه مطلب

ماجرای آزاد سازی جزایر سه گانه ایرانبه تازگی (دهم شهریور ماه سال‌جاری ) مستندی در شبکه بی بی سی فارسی در باب جزایر سه گانه ایران پخش شد که طبق مستندات رو شده در این مستند ظاهراً دولت انگلیس از قبل کاملا در جریان آزاد سازی جزایر توسط نیروی دریایی ایران بوده استدر این مستند با اذعان به اینکه شیخ زاید رئیس شیخ نشین ابوظبی پایتخت امارات عریی در حال تشکیل به دلیل ترس از قدرت ایران و همچنین جلوگیری از اخلال در روند استقلال این کشور با حضور نظامی نیروی دریایی ایران در آزاد سازی جزایر سه گانه باخبر و بصورت ضمنی رضایت داشته است.به هر صورت انگلیسی ها طبق این مستند با توجه به اینکه می خواستند یک هنگ کنگ جدید در حاشیه خلیج فارس شکل دهند چندان علاقه ای به حمایت نظامی از اعراب شیخ نشین برای جنگ با ایران نشان نمی دهند و معلوم می شود که عزم حکومت ایران برای باز پس گیری جزایر بخصوص بعد از استقلال بحرین جدی بوده استطبق این سند تنها مخالفین جدی این طرح شیخ ام القوین و شیخ شارجه بوده اند که به نظر می رسد از ترس استعمارگر پیر آن ایام دم فرو بسته و اعتراض خود را از هراس از دست دادن مقام خود علنی نمی کنند.در طرح عملیات اجرا شده نیروی دریایی طبق مستند بی بی سی سه جزیره به نام های مهستی ،گوگوش و رامش بصورت رمز کد گذاری می شود تا نشان دهند این عملیات بصورت خشونت باری اجرا نمی شود اما در کد مهستی یا همان بوموسی درگیری رخ می دهد که منجر به شهادت چند رزمنده ایرانی می شوددکتر ایرج افشار در کتاب جزایر بوموسا و جزایر تنب بزرگ و تنب کوچک درباره نام جزیره بوموسا نوشته است؛‌ «این واژه از دو پاره، بو و موسی تشکیل شده است که بو به معنی رایحه است و مخفف،بود، باشد، باشم و بوم هست. بوم به معنی جا، مقام منزل و خارخاسک ...ادامه مطلب

کشته شدن شیخ محمد لاوری بدست سرهنگ پالار بستکیداستان عصیانگری مردی که در حوالی بستک با دولت مرکزی در افتاد و سرانجام در سال ۱۳۲۴ شمسی کشته شدسروان پالار که بعدها سرهنگ شد برخلاف شیخ محمد زودباور، مرد زیرکی بود وکارهایش را روی حساب انجام می‌داد. پالار جرئت مقابله با شیخ محمد لاوری را نداشت، این بود که از در دوستی ظاهری در آمد واز پی حیله‌ای بود وبحکم نظامی گری اش هیچ وقت فکر کشتن شیخ محمد از سر خود دور نکرد.خان وجود شیخ لاور را ترجیح داد وتصمیم گرفت اورا در جریان بگذارد واز نقشه پالار آگاه سازد. شیخ محمد جای ثابتی نداشت ودسترسی به او برای پیکهای خان بسیار دشوار بود، از اینرو خان نامه‌ای به (فاطمه گل) کدخدای بست قلات که خاله شیخ محمد هم بود نوشت تا در اسرع وقت به او برسد، غروب همان روز در زنگارد نامه بدست شیخ محمد رسید، اما چون فهمید که نامه ازطرف خان است، آن را سربسته بدرون آتش انداخت.پالار بایک نقشه از پیش طراحی شده یک سال بعد برای دستگیری شیخ محمد به روستای ایلود می‌رود. همان شب سید کنچی پیامی برایش فرستاد که با او کار مهمی دارد وباید هرچه زودتر شیخ را ببیند ، شیخ محمد شبانه به سوی کنچی حرکت کرد. پس از صرف صبحانه سید کنچی به شیخ محمد هشدار داد که مبادا دعوت پالار را بپذیرد.. سید کنچی انسان بس زاهد، پاکیزه سرشت، صبور، مهربان، باگذشت وبی نهایت باتقوی بودقاسم ارژنگ وشیخ صالح دوسه بار مُضطربانه همدیگر را نگاه کردند، وگفت زبانم لال این مهمانی بوی خون می‌دهد، بهتره منصرف بشیم سردار. وگفت آخه این چکاری است که آدم باپای خودش بدام برودشیخ صالح گفت غرور چشمانت را گرفته‌است برادر، هیچوقت حرف کسی را گوش نمی‌ کنید، آخر هم این غرور لعنتی بلای جانت می‌شود، از این گذشته تو به تیربندت می‌ن خارخاسک ...ادامه مطلب

مراتب نظام قضایی در دوران صفویه اصطلاح دیوان بیگی ماخوذ از «دیوان» فارسی به معنـای شـورا، انجمـن و مجلـس و «بیـگ» واژه‌ای ترکی به معنا و مفهوم ارباب، میر و رئیس است که در مجموع به معنای رئیس شورای عدلیه و افرادی است که مامور انجام امور عدلیه هستند. در واکاوی منابع تاریخی، عـلاوه بـر واژه دیوان‌بیگی بـا عنـاوین دیگـری همچـون دیوان‌بیگی باشـی و دیوان‌بیگی‌گـری نیز روبه‌رو می‌شـویم کـه بـا استناد به منابع می‌تـوان گفـت دیوان‌بیگی‌گـری عملکـرد منصـب مزبـور بـوده اسـت و به نظر می‌رسد عنوان دیوان‌بیگی باشی، برای تمایز دیوان‌بیگی ارشد (پایتخـت) از نماینـدگان وی در هر ایالت و بیگلربیگی‌نشین به‌کار می‌رفته است و نمایندگان او در ایـالاتی همچـون بلخ، گرجستان، شماخی و قندهار عنـوان دیوان‌بیگی داشـته‌اند.در واقع، دیوان‌بیگی باشی با داشتن موقعیت برتر و اختیارات گسترده، به‌رغم نظارت بـر اعمال و احوال سایر دیوان‌بیگیان، وظیفه تنبیـه و مجـازات آنـان را در صـورت کوتاهی و قصور در انجام وظایف برعهده داشته است حتی وی نـایبی داشت که در غیاب او امور را اداره می‌کرد، «چنانکه آقابیگ در هنگام غیبـت علیقلـی‌خـان شاملو به نیابت او دیوان‌بیگی بود...» در منابع تاریخی و مکتوبات و فرامین صفویان از صاحب این منصـب بـا القـاب «عالیجـاه و مقرب الخاقان» و «رفعت و اقبال پناه عزت و اجلال دستگاه» و «ایالت و شوکت پناه» یـاد شـده که نشان‌دهنده اعتبار و اهمیـت موقعیـت دیوان‌بیگی در سـاختار حکومـت صـفویان اسـت. بررسی متون تاریخی نشان می‌دهد دیوان‌بیگی مجلس قضاوت خویش را در کشیکخانه قصردولتی، در هر هفته، چهار روز و روزی دوبار برگزار می‌کرد ودو روز دیگرِ هفته را نیز در خانه خود به دعاوی عرفی رسیدگی می‌کرد.نهاد قضاوت ب خارخاسک ...ادامه مطلب

تجارت خارجی در قرن شانزدهم میلادی نخست در بنادر ایران مانند جاسک و بندرعباس آغاز شد. با مرگ شاه‌عباس‌اول و فعالیت هلندی‌ها، تجارت انگلیسی‌ها در بندرعباس به‌تدریج رو به زوال نهاد. به‌مرور، ایک به تجارت در بصره توجه کرد و در سال 1640م/1048ق، به ﺗﺄسیس دفتر تجاری در بصره موفق شد؛ تاآنجاکه پس از بندرعباس، بصره دومین بندر فعال منطقه به شمار می‌رفتدر اواسط قرن هجدهم میلادی و با قتل نادرشاه، بندرعباس و نواحی ساحلی آن تحت‌نفوذ و تسلط قوای مختلفی قرار گرفت و خان‌ها و رؤسای طوایف محلی با استفاده از کشمکش قدرت جانشینان نادرشاه، بار دیگر مجال خودنمایی یافتند و برای تسلط بر بندرعباس و نواحی مجاور آن، رقابتی سخت را با یکدیگر در پیش گرفتند؛ اما با اندکی احتیاط باید گفت که صرف وجود ناامنی در بندرعباس و مناطق پیرامونی آن علت تام و کافی برای عمل انتقال و انتخاب محل دیگر نیست؛ چون ناامنی در آن مقطع به‌صورت فراگیر در مناطق داخلی ایران و به‌ویژه در سواحل خلیج‌فارس وجود داشت.به‌نظر می‌رسد که اراﺋﮥ نظرهای مختلف ازسوی مقامات و ﻣﺄموران کمپانی برای یافتن قلمروهای جدید در خلیج‌فارس عامل دیگری بود که به شکل‌گیری سیاست جدید ازسوی کمپانی هند شرقی انگلستان در منطقه منجر شد. ازاین‌رو نخستین نشانه‌های جابه‌جایی کانون تجارتی خلیج‌فارس از بندرعباس به بصره در این دوره به چشم می‌خورد. این تغییر کانون تجارت و انتقال دفتر نمایندگی کمپانی‌ها را از بندرعباس به سایر مناطق، ازجمله بصره در سال 1763م/1177ق، آغاز روند سیاسی‌شدن حضور بریتانیا در خلیج‌فارس می‌دانند (امین، 1370: 106). ازاین‌پس کمپانی انگلیسی در حوادث منطقه نقش بسیار مهمی ایفا کرد که علت اساسی این اقدامات و ایفای نقش جدید، از منافع کمپانی در خلیج‌فارس و از خارخاسک ...ادامه مطلب